Het uiteindelijke doel is het uitbannen van meisjes besnijdenis en kindhuwelijken.

Van meisje naar vrouw  

De overgang van meisje naar vrouw voltrekt zich in nomadische groepen in Oost-Afrika volgens een eeuwenoud, vier dagen durend ritueel. Zo worden de meisjes bijvoorbeeld prachtig aangekleed en door de stamoudsten gezegend met melk en water. En na afloop lopen de meisjes door een ereboog: daarmee heet de gemeenschap hen welkom als vrouwen. Er is echter één onderdeel dat bepaald minder mooi, zelfs erg gevaarlijk is: de meisjesbesnijdenis.

Gevaren van meisjesbesnijdenis  

De besnijdenis veroorzaakt veel pijn. Daarnaast heeft het gebruik ernstige medische consequenties. Zo is de kans op het ontstaan van infecties groot, treden er bloedingen op en krijgen de meisjes moeilijkheden met plassen. Ook op de lange termijn zijn er risico’s zoals onvruchtbaarheid, infecties aan de urinewegen, cystes, en extreem zware en pijnlijke bevallingen, soms met dodelijke afloop. Ook vervelend: besnijdenis beperkt het seksuele genot van vrouwen en daarmee ook hun recht op veilige en gezonde seks.

Verboden

Overal ter wereld wordt meisjes- en vrouwenbesnijdenis beschouwd als een ontoelaatbare schending van de rechten van de vrouw. Niettemin zijn ruim 92 miljoen meisjes in Afrika besneden, omdat mannen uit nomadische gemeenschappen niet zouden willen trouwen met een onbesneden partner. Maar ook omdat de besnijdenis hét moment vormt waarop de meisjes – van zeven tot vijftien jaar – uitgehuwelijkt kunnen worden. Het snelle trouwen van de jonge vrouwen leidt tot massale schooluitval en tienerzwangerschappen.

Met de Maasai: alternatieve rituelen voor meisjesbesnijdenis

Samen met de maasai is een alternatief voor het overgangsritueel van meisje naar vrouw gevonden en dit is de afgelopen jaren in praktijk gebracht. Hierin zijn de meeste onderdelen onveranderd gebleven, dan wel gemoderniseerd of uitgebreid, maar is de pijnlijke en ongezonde meisjes besnijdenis afgeschaft.

Dialoog

Dialoog bleek in deze omslag het sleutelwoord. De dialoog begint met de stamoudsten. Aangezien zij het bij de nomaden voor het zeggen hebben, moeten zij als eersten overtuigd worden van de voordelen van het afschaffen van meisjesbesnijdenis. Daarna startten de gesprekken met de moeders en meisjes. Zij bleken, zoals te verwachten, het snelst te overtuigen van het belang van het afschaffen van het besnijdenisritueel.

Vrouw worden zonder pijn

De Maasai hebben zelf het alternatief voor de traditionele besnijdenis bedacht. Namelijk een ceremonie met als belangrijk onderdeel onderwijs. De meisjes krijgen drie dagen lang workshops over seks, zelfbewustzijn en mensenrechten. Daarnaast wordt veel aandacht besteed aan naar school gaan en het afmaken van een opleiding. De alternatieve ceremonie bestrijdt dus niet alleen de besnijdenis maar ook de schooluitval en het veel te jonge trouwen. En de andere vaste onderdelen van de overgangsrite van meisje naar vrouw, zoals bijvoorbeeld het dansen, de verkleedpartijen, de zegeningen van de stamoudsten en de wijze lessen van de moeders? Daar gaan de Maasai natuurlijk gewoon mee door!

Sinds 2017 ondersteunen wij waar mogelijk Esther met haar focus om Maasai meisjes te behoeden voor besnijdenis en ze te stimuleren lager en middelbaar onderwijs te doorlopen.

Samen met nomadische gemeenschappen werkt Esther aan alternatieve rituelen voor meisjesbesnijdenis. Esther een inspirerende jonge Maasai vrouw, die wij al sinds 2004 ondersteunen, liep in 2017 stage bij Amref om extra ervaring op te doen om haar droom, in  haar eigen leefomgeving dit traditionele besnijdenisritueel uit te bannen, te realiseren. Op de foto zien we Esther (links) en de top-leerling in het proces van "stop meisjesbesnijdenis" tijdens de dagen waarin de nieuwe rituelen worden ingevoerd en uitgevoerd begin december 2017.

Na enkele jaren, naast haar fulltime baan als HR-manager bij een Golden Crest hotel vanaf de zijlijn steun te hebben geboden aan veel meisjes, als rol-figuur en vraagbaak, heeft ze in begin 2020 besloten zich volledig te willen focussen op uit uitbannen van vrouwenbesnijdenis. 

In Juni 2020 zijn wij eindelijk in staat om Esther een startbedrag te geven, naast de beschikking over een laptop en fondsen voor het registreren van haar stichting. Uit haar eerste breder opgezette sessies komt duidelijk dat zeker op het platteland in de afgelegen gebieden meisjesbesnijdenis vaker wel dan niet voorkomt. Daarnaast heeft de lock down ten gevolgen van Covid een toename in ongewenste zwangerschappen tot gevolg. Regel in Tanzania is dat zwangere meisjes niet meer welkom zijn op school. Om de voorkomen dat deze meisjes worden verstoten of uitgehuwelijkt aan een oude man, neemt Esther ze op en zoekt mogelijkheden om ze een vak te leren waardoor ze onafhankelijk verder kunnen. In december 2020 vangt Esther 10 meisjes op waarvan 4 ongewenst zwanger. Het project wordt steeds verder vorm gegeven en begin maart 2021 heeft Esther het weer druk met het geven van voorlichting op de diverse basisscholen. 

Iets waar ze bij de diverse trainingen steeds vaker tegenaan loopt, is meisjes die gedwongen worden uitgehuwelijkt en geen kant op kunnen. Al deze jonge vrouwen thuis opvangen is geen optie. Vandaar het idee om deze jonge vrouwen de mogelijkheid te geven een vak te leren. Hiervoor is een pilot gestart, eerst is één jonge zwangere dame intern opgeleid, het resultaat is zeer belovend. Daarom zijn er fondsen gezocht om een echte pilot te draaien met extrene vakdocenten, in de zomer van 2021 hebben er 9 meisjes meegedaan en met een naaimachine en de nodige begeleiding zelfstandig van start gegaan. 

In 2021 zijn er 13 scholen bezocht en ook 13 meisjes uit huis gehaald om een gedwongen huwelijk tegen te gaan. Ten minste 300 meisjes zijn hopelijk gered van besnijdenis. Voor 2022 zijn er weer 13 scholen bezocht, voor 2023 staan er 7 op de planning. Daarnaast zijn er in 2023 al 14 meisjes, waaronder Theresia en Bahati,  opgevangen en worden zij geholpen aan een plekje op een kostschool en een veilige "thuis"plek tijdens vakanties.  Dit aantal groeit ieder jaar.

In 2023 zijn er geen fondsen om workshops te geven en wordt aandacht geschonken aan inkomstgenererende activiteiten voor meisjes die niet terug naar school komen. Waarbij naaicursussen en de beschikking over een naaimachine het leven van veel meisjes blijvend veranderd. In 2024 wonen er 16 meisjes in het 'blijf-van-mijn-lijf' huis van Esther, door het jaar heen op kostschool en in de vakanties 'thuis'. Ook worden er 9 workshops gegeven op verschillende scholen. Een opvallend detail is dat steeds meer meisjes al op hele jonge leeftijd zijn besneden, voordat zij zelf bekend zijn met hun rechten. Eén-op-één gesprekken met de betreffende ouders worden steeds belangrijker, iets waar dit project zich in 2025 extra op gaat richten.